Συνέντευξη με τον κ. Στιβακτάκη, εντομοαπωθητικά βότανα, δίκταμος ...

Ο κύριος Στιβακτάκης, ιδιοκτήτης της εταιρίας «ΚΝΩΣΟΣ», που ασχολείται με καλλιέργεια, τυποποίηση, εισαγωγή και εξαγωγή φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών, επισκέφθηκε το σχολείο μας και παραχώρησε συνέντευξη στα παιδιά.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Γιατί διαλέξατε να καλλιεργείτε βότανα κι όχι κάποια άλλα φυτά;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η φυσική ζωή. Πιστεύω ότι τα βότανα παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην υγεία μας. Δεν καπνίζω ούτε πίνω καφέδες. Πίνω μόνο βότανα που προσφέρουν υγεία κι ευεξία γιατί είναι φυσικά. Επίσης τα βότανα είναι θεραπευτικά για πάρα πολλές ασθένειες. Ακόμα κι αν δεν σε θεραπεύσουν, τουλάχιστον δε σου κάνουν κακό, γιατί είναι φυσικά και αποβάλλονται από τον οργανισμό.

 

ΕΡΩΤΗΣΗ: Πόσο καιρό ασχολείστε με τα βότανα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μελετώ τα βότανα από το 1960. Κατ΄ αρχήν μου άρεσαν οι εκδρομές, μου άρεσαν τα βουνά και η πεζοπορία κι ασχολιόμουν πάντα με τα φυτά. Φωτογράφιζα τα φυτά που έβλεπα κι έψαχνα στη βιβλιογραφία για το είδος και τις ιδιότητές τους. Από το 1966 άρχισα ν΄ ασχολούμαι επαγγελματικά με τα βότανα. Να τα συλλέγω, να τα συσκευάζω και να τα πουλάω στην αγορά.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Σας είναι δύσκολο να καλλιεργείτε και να συλλέγετε βότανα ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Κοιτάξτε. Ένας άνθρωπος δεν μπορεί να τα κάνει όλα. Όταν ασχοληθείς με μια τέτοια δουλειά θα πρέπει να έχεις και συνεργάτες. Ανθρώπους δηλαδή που θα καθοδηγείς για ν' ασχολούνται με την καλλιέργεια ώστε να ΄χει και απόδοση. Τη συγκομιδή πάλι των αυτοφυών βοτάνων θα πρέπει να την αναθέτεις σε κάποιους άλλους. Υπήρχε μέρα που στην Αγκάραθο δούλευαν 22 άτομα. Καθημερινά όμως απασχολούνται δυο άτομα.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποια φυτά καλλιεργείτε τώρα ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αυτή τη στιγμή καλλιεργώ δίκταμο, δεντρολίβανο, βασιλικό, μαντζουράνα, ρίγανη, θυμάρι, δυόσμο, θρύμπα, φασκόμηλο, λουίζα, φλισκούνι και άλλα. Έχω φυτέψει τώρα δάφνη, αλλά το τίλιο δεν μπόρεσε ν΄ αποδώσει, λόγω του κλίματος. Έχω δεκατρία βότανα που καλλιεργώ βιολογικά. Βιολογική είναι η καλλιέργεια ενός φυτού, όταν δεν το επιβαρύνουμε με βλαβερά στοιχεία. Δε βάζουμε λιπάσματα, δεν ψεκάζουμε με δηλητήρια για να εξοντώσουμε τα ζιζάνια. Χρησιμοποιούμε μόνο κάποια λιπάσματα που επιτρέπονται στη βιολογική καλλιέργεια, τα οποία είναι από φύκια, κομπόστ και άλλα φυσικά προϊόντα.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι ιδιαιτερότητες έχει η καλλιέργεια των βοτάνων ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ανάλογα με το φυτό. Όλα τα αρωματικά φυτά όμως δε χρειάζονται πολύ νερό ούτε και πολλά λιπάσματα. Θέλει να το προσέχεις όπως και τον εαυτό σου. Κάποιοι καλλιεργητές δίκταμου έβαλαν πολύ λίπασμα όταν είχε καλή τιμή στην αγορά, για να μεγαλώσουν την παραγωγή τους κι έκαψαν τα φυτά. Επίσης χρειάζονται ηλιοφάνεια. Κάποια βότανα χρειάζονται ειδικό έδαφος. Δεν είναι γενικά απαιτητικά, αλλά χρειάζονται προσοχή. Σε μεγαλύτερο υψόμετρο να ξέρετε ότι έχουμε βότανα με καλύτερο άρωμα. Δεν τα ψεκάζουμε όπως τα δέντρα γιατί τα βότανα από μόνα τους είναι εντομοαπωθητικά. Μπορούμε λοιπόν στα συρτάρια και στις ντουλάπες μας να βάλουμε ένα συνδυασμό από φασκόμηλο, λεβάντα, βασιλικό και δεντρολίβανο, τα οποία αρωματίζουν το χώρο, διώχνουν το σκώρο κι αποφεύγουμε τη ναφθαλίνη που είναι χημικό προϊόν.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιο βότανο καλλιεργείται περισσότερο στην Κρήτη;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αυτή τη στιγμή περισσότερο απ΄ όλα τα βότανα καλλιεργείται το δίκταμο. Επειδή είναι ένα σπάνιο, ΕΝΔΗΜΙΚΟ της Κρήτης, γίνεται συστηματική καλλιέργεια στην Έμπαρο, σε πολλά στρέμματα. Έχω κι εγώ αυτή την καλλιέργεια που είδατε κάποια παιδιά στην Αγκάραθο. Παλιά υπήρχαν καλλιέργειες στα Χανιά και στο Ρέθυμνο.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι έχετε να μας πείτε για την καλλιέργεια του δίκταμου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το δίκταμο είναι πολύ ευαίσθητο. Φυτεύεται φθινόπωρο ή άνοιξη και το κρατάμε δυο - τρία χρόνια. Μετά πρέπει να το ανανεώσουμε γιατί το ρίζωμά του δεν πετάει βλαστάρια, δεν αναπτύσσεται δηλαδή, οπότε και δεν έχουμε απόδοση. Είναι καλύτερα βέβαια να φυτεύουμε άλλο φυτό για δυο - τρία χρόνια, ώστε ν' αλλάζουν τα συστατικά του εδάφους.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Με ποιους συνεργάζεστε ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Συνεργάζομαι με το Πανεπιστήμιο της Αθήνας (Γεωπονική Σχολή), το Πανεπιστήμιο της Κρήτης και με φαρμακεία, με τα οποία όμως έχουμε εμπορική συναλλαγή.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Υπάρχουν πολλές εταιρίες που ασχολούνται με τη διακίνηση βοτάνων στην Κρήτη;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ναι. Σήμερα υπάρχουν στην Κρήτη 19 εταιρίες που ασχολούνται με τα βότανα. Είμαι ο μοναδικός σαν εταιρία που κάνω καλλιέργεια, επεξεργασία και συσκευασία. Όλοι οι άλλοι κάνουν συγκέντρωση, επεξεργασία κι εμπόριο. Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι άλλοι που ξεκίνησαν τώρα τελευταία καλλιέργειες.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Η Ελλάδα περισσότερο εισάγει ή εξάγει βότανα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η Ελλάδα, δυστυχώς, αυτή τη στιγμή εξάγει κάποια βότανα, αλλά περισσότερο εισάγει. Αιτία είναι τα εργατικά που είναι ακριβά κι έτσι η καλλιέργεια βοτάνων σε μας είναι ακριβή. Όλο, σχεδόν, το χαμομήλι που ξοδεύουμε κι αυτό που πίνετε στα σπίτια σας, είναι από την Αίγυπτο ή τη Βουλγαρία. Το χαμομήλι που διαθέτω εγώ στην αγορά είναι από Αίγυπτο. Αναγκαζόμαστε να εισάγουμε για να καλύψουμε τις ανάγκες της αγοράς.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Για ποιο λόγο γίνεται αυτό; Υπάρχει πρόβλημα στην καλλιέργειά του ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Κατ΄ αρχήν δεν έχουμε εδώ τα κατάλληλα χωράφια για την καλλιέργειά του, οπότε γίνεται ασύμφορη. Το χαμομήλι θέλει κάμπο και μεγάλες εκτάσεις. Πρέπει να μπουν μηχανήματα μέσα για να το συγκεντρώσουν, να το αποξηράνουν κ.λπ.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Εισάγουμε κι άλλα βότανα εκτός από το χαμομήλι;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αρκετά. Πολλές φορές θα βρείτε στα σούπερ μάρκετ ρίγανη πολύ φτηνή. Αυτή είναι Αλβανίας ή Τουρκίας, η οποία δεν έχει το ίδιο άρωμα και τα ίδια συστατικά με της ρίγανη Κρήτης. Εγώ συσκευάζω ρίγανη Κρήτης, αλλά έχω πολύ σοβαρό πρόβλημα στη διάθεσή της, γιατί είναι πολύ ακριβότερη από την εισαγόμενη.  Εισάγονται ακόμα δυόσμος, θυμάρι, δενδρολίβανο και διάφορα άλλα, γιατί οι τιμές είναι χαμηλότερες.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Πόσα βότανα μπορούμε να καλλιεργήσουμε τελικά στην Κρήτη ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Τουλάχιστον το 95% των βοτάνων που υπάρχουν, ανάλογα με το σημείο. Δεν μπορούμε να καλλιεργήσουμε βανίλια που είναι τροπικό φυτό (δέντρο). Η σκόνη που χρησιμοποιεί η μητέρα σας στα γλυκά είναι χημική, με άρωμα βανίλιας και δεν έχει καμιά σχέση με τη φυσική. Στο μαγαζί μου έχω βανίλια, την οποία ξύνεις στα γλυκά και έχει πολύ ανώτερο άρωμα από τη χημική.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Υπάρχει ζήτηση από το εξωτερικό για βότανα της Κρήτης;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Υπάρχει μεγάλη ζήτηση, αλλά όπως είπα και προηγουμένως, σκοντάφτουμε κάπως στο θέμα των τιμών. Εγώ, αυτή τη στιγμή, εξάγω στη Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Πολωνία. Συνέχεια σαν εταιρία κάνουμε προσπάθειες για τη σωστή προώθηση των προϊόντων με τη συμμετοχή μας σε εκθέσεις, επίσκεψη σε άλλες χώρες και επικοινωνία μέσω Internet με πιθανούς υποψήφιους πελάτες. Εκείνο που ενδιαφέρει περισσότερο είναι η περιεκτικότητα των φυτών σε αιθέρια έλαια γι΄ αυτό στέλνουμε δείγματα για να τα εξετάσουν. Το δίκταμο έχει 47 συστατικά. Με αναλύσεις που κάνουμε στο Πανεπιστήμιο Ηρακλείου και στη Γεωπονική Σχολή του Παν. Αθηνών, προσπαθούμε να βρούμε ποιας εποχής το φυτό έχει περισσότερα συστατικά.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι ιδιότητες έχουν τα βότανα με τα οποία ασχολείστε;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Κάθε βότανο έχει πάρα πολλές ιδιότητες και από τη βιβλιογραφία βλέπουμε ότι μπορεί να κάνει καλό σε διάφορες παθήσεις. ΠΡΟΣΕΞΤΕ όμως. Τα βότανα μας κάνουν καλό όταν πίνουμε ένα δυο φλιτζάνια την ημέρα. Τρία φλιτζάνια μπορούμε να πιούμε μόνο για ν΄ αντιμετωπίσουμε κάποιο πρόβλημα, αλλά μόνο για συγκεκριμένο διάστημα. Η κατάχρησή τους έχει αντίστροφα αποτελέσματα και μπορεί να έχουν παρενέργειες. Ακούστε όμως κάτι σημαντικό. Όταν χτυπούσε ένας κυνηγός με το βέλος του ένα άγριο κρι-κρι, αυτό έτρεχε να βρει δίκταμο να φάει, για να βγάλει το βέλος και να επουλωθεί η πληγή. Σήμερα το πρωί που ξυριζόμουν κόπηκα και η αιμορραγία δε σταματά εύκολα. Έβαλα λοιπόν πάνω ένα φύλλο δίκταμου και σ΄ ένα λεπτό σταμάτησε το αίμα.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Μπορείτε να μας πείτε κάποιο σπάνιο βότανο της Κρήτης;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Υπάρχουν πολλά σπάνια βότανα. Ένα απ΄ αυτά είναι και η αντωναΐδα. Φύεται μόνο στην Κρήτη και κυρίως στα Λευκά Όρη, στα Λασιθιώτικα Όρη και σε συγκεκριμένα μάλιστα σημεία τους. Πριν από κάποιο διάστημα έψαχνα αντωναΐδα για να τη μεταφέρω στο χτήμα και να δω πως θ΄ αντιδράσει. Πήγα λοιπόν στο Γεράκι και στο βουνό βρήκα ένα φυτό. Είναι πολύ ωραίο βότανο, με άγριο άρωμα κι έχει πάρα πολλές ιδιότητες.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Ξέρετε κι άλλο σπάνιο βότανο ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το δίκταμο επίσης είναι από τα πιο σπάνια βότανα της Ελλάδας. Φύεται μόνο στην Κρήτη. Έχουν γίνει δοκιμές να το καλλιεργήσουν και σ΄ άλλα σημεία της Ελλάδας, αλλά απέτυχαν. Πριν κάποια χρόνια έδωσα φυτά σε κάποιον στην Εύβοια. Το πρώτο διάστημα έδειχνε ότι ρίζωσε και πάει καλά. Σε τρεις μήνες μου είπε πως έμεινε στάσιμο και δεν προχωρά η ανάπτυξή του και σε πέντε μήνες χάθηκε, σαν να το απορρόφησε το χώμα.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι μπορούμε να κάνουμε για τα φυτά που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μπορούμε να φυτέψουμε το φυτό στον κήπο μας, να το καλλιεργήσουμε, να το πολλαπλασιάσουμε και να το προστατέψουμε από την καταστροφή. Δυστυχώς, παλιότερα, επειδή υπήρχε η ασυδοσία της συγκέντρωσης των αυτοφυών βοτάνων, ξεπάτωναν το θυμάρι για να παρουσιάσουν βάρος. Το ίδιο γινόταν με τη ρίγανη και τη φασκομηλιά. Έτσι όμως τα φυτά καταστρέφονται, ενώ αν κόψουμε το βλαστό με το ψαλίδι από ψηλά το επόμενο χρόνο θ΄ ανοίξει πάλι. Είναι θέμα παιδείας του κόσμου, να μπορέσουμε να κρατήσουμε τα βότανα αυτά στη θέση τους, δηλαδή στη φύση.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Πώς νιώθετε που ασχολείστε με τα βότανα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αισθάνομαι πολύ καλά και λίγο υπερήφανος, γιατί ήμουν ο πρώτος στην Ελλάδα που ξεκίνησα αυτή τη διαδικασία κι αντιμετώπισα πολλές δυσκολίες, αλλά σήμερα βλέπω ότι η αγορά είναι γεμάτη κι ότι υπάρχουν εκατοντάδες ανάλογες επιχειρήσεις σε όλη την Ελλάδα.